Chăm sóc mắt sau mổ cận: 12 lưu ý chuyên sâu tránh biến chứng

Có thể bạn chưa biết, có tới 15% khả năng tái cận nếu không biết chăm sóc mắt sau mổ cận đúng cách. Bỏ túi ngay 12 lưu ý chuyên sâu từ chuyên gia để tránh cận thị tái diễn

MỤC LỤC › Hướng dẫn chăm sóc mắt sau mổ cận thị hiệu quả theo các phương pháp 1. Chăm sóc mắt sau mổ cận Lasik 2. Chăm sóc mắt sau mổ cận Femto Lasik 3. Chăm sóc mắt sau mổ ReLEx SMILE › Sau khi mổ mắt cận nên làm gì? 12 Lời khuyên vàng từ bác sĩ 1. Không lái xe 2. Hạn chế tiếp xúc thiết bị điện tử 3. Không dùng tay dụi mắt 4. Không trang điểm vùng mắt 5. Vận động mạnh 6. Tiếp xúc trực tiếp ánh mặt trời 7. Kiêng chất kích thích 8. Thực phẩm cay nóng 9. Nhỏ thuốc theo chỉ định 10. Tái khám và đo mắt thường xuyên 11. Mang kính bảo vệ cho mắt 12. Bổ sung các thực phẩm giàu dinh dưỡng tốt cho mắt Các câu hỏi thường gặp về chăm sóc mắt sau mổ cận 1. Làm sao để biết mắt đã hồi phục hoàn toàn sau mổ cận? 2. Khi cần phẫu thuật mắt khác trong tương lai, việc từng mổ cận có gây khó khăn gì không? 3. Có phải tất cả các loại phẫu thuật mổ cận đều khiến giác mạc yếu đi?

Hướng dẫn chăm sóc mắt sau mổ cận thị hiệu quả theo các phương pháp

Không phải tất cả bệnh nhân mổ cận đều có chế độ chăm sóc mắt giống nhau. Mỗi phương pháp phẫu thuật – từ LASIK, FemtoLASIK cho đến ReLEx SMILE – đều có cơ chế can thiệp khác biệt, kéo theo lộ trình hồi phục và cách chăm sóc riêng. Nếu bạn áp dụng sai hướng dẫn, mắt có thể phục hồi chậm, dễ tái cận hoặc gặp biến chứng không mong muốn. Chính vì vậy, việc hiểu rõ cách chăm sóc mắt sau mổ cận cho từng phương pháp chính là chìa khóa giúp duy trì thị lực ổn định và an toàn lâu dài.

1. Chăm sóc mắt sau mổ cận Lasik

Sau khi mổ LASIK, mắt bạn có thể cảm thấy cộm, rát nhẹ, thậm chí mờ trong vài giờ đầu. Điều này là do bác sĩ đã tạo một vạt giác mạc mỏng bằng dao vi phẫu để chiếu laser, và vạt này cần thời gian để bám dính trở lại.

• 24 giờ đầu sau phẫu thuật: Hãy dành thời gian nghỉ ngơi hoàn toàn tại nhà. Tốt nhất là ngủ một giấc để mắt được thư giãn tối đa. Nếu thấy khó chịu, bạn có thể dùng thuốc giảm đau (Paracetamol từ 1 đến 2 viên cách nhau mỗi 4 đến 6 giờ), không kê đơn theo chỉ định của bác sĩ. Hạn chế tối đa sử dụng điện thoại, máy tính.
• Tuần đầu tiên: Mắt vẫn còn rất nhạy cảm. Bạn nên đeo kính râm khi ra ngoài để tránh ánh sáng mạnh, khói bụi. Dùng thuốc nhỏ mắt theo đúng lịch hẹn. Khi ngủ, bạn cần đeo kính bảo vệ để tránh vô tình dụi mắt.
• 1 tháng sau: Bạn nên tránh các hoạt động mạnh như bơi lội, chơi thể thao đối kháng, và trang điểm vùng mắt. Vệ sinh tay sạch sẽ trước khi nhỏ thuốc.
• 6 tháng sau: Dù mắt đã hồi phục hoàn toàn, bạn vẫn cần duy trì thói quen tốt. Làm việc trong điều kiện đủ ánh sáng và tuân thủ nguyên tắc 20-20-20 (cứ sau 20 phút làm việc, nhìn ra xa 20 feet (khoảng 6m) trong 20 giây) để mắt được nghỉ ngơi. Đừng quên tái khám định kỳ để kiểm tra tình trạng mắt.

2. Chăm sóc mắt sau mổ cận Femto Lasik

Mổ Femto LASIK sử dụng laser tạo vạt giác mạc nên thời gian hồi phục nhanh hơn LASIK truyền thống. Cảm giác cộm, rát và nhạy cảm với ánh sáng có thể xuất hiện, nhưng thường biến mất sau vài giờ đến một ngày. Thị lực của bạn sẽ cải thiện rõ rệt sau 24-48 giờ.

• 3 ngày đầu: Mặc dù thị lực đã tốt, bạn vẫn nên nghỉ ngơi. Có thể dùng điện thoại, máy tính để xử lý công việc cần thiết nhưng hãy hạn chế và để mắt nghỉ ngơi thường xuyên.
• 2 tuần đầu: Việc đeo kính bảo hộ là bắt buộc, kể cả trong thời gian ngủ. Tuyệt đối tránh việc dụi mắt hay trang điểm quanh mắt, những việc làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• 1 tháng sau: Sinh hoạt của bạn sẽ ổn định trở lại, nhưng việc nhìn gần có thể cần thời gian điều chỉnh do mắt đã không còn độ khúc xạ.

Lưu ý đặc biệt: Nếu mắt bị mờ đột ngột, đau rát, hoặc chảy nước mắt liên tục trong hơn 12 giờ, hãy liên hệ ngay với bác sĩ để tái khám và tránh biến chứng.

3. Chăm sóc mắt sau mổ ReLEx SMILE

Đây là phương pháp mổ cận ít xâm lấn nhất, không tạo vạt giác mạc. Nhờ vậy, thời gian hồi phục rất nhanh và cảm giác khó chịu sau mổ gần như không đáng kể. Trong tuần đầu sau mổ cận Relex Smile, hãy chăm sóc mắt cơ bản như sau:

• Đeo kính râm khi tiếp xúc với ánh nắng và tránh tiếp xúc với khói và bụi bằng cách sử dụng kính bảo hộ.
• Để mắt nghỉ ngơi hoàn toàn trong 24 giờ đầu và hạn chế dụi mắt bằng cách sử dụng miếng che mắt.
• Với phương pháp này, hạn chế tối đa tiếp xúc với thiết bị điện tử trong 2 ngày sau mổ là điều cần thiết.
• Trong ít nhất 1 tuần đầu sau mổ bạn nên loại bỏ việc trang điểm hoặc massage xung quanh mắt.
• Tránh tiếp xúc nước trong tuần đầu và không đi bơi hoặc sử dụng bồn tắm nước nóng trong một tháng sau phẫu thuật. Cẩn thận khi rửa mặt để tránh nước văng vào mắt.
• 1 tháng sau: Bạn có thể quay lại các hoạt động thường ngày một cách thoải mái. Tuy nhiên, việc đeo kính râm khi ra ngoài trời nắng vẫn rất cần thiết.

Sau khi mổ mắt cận nên làm gì? 12 Lời khuyên vàng từ bác sĩ

Hãy thử tưởng tượng, chỉ vì chủ quan không tuân thủ hướng dẫn chăm sóc mắt sau mổ cận, đôi mắt của bạn có thể đối mặt với khô rát kéo dài, nhiễm trùng giác mạc, thậm chí thị lực suy giảm và nguy cơ phải tái phẫu thuật. Tất cả những kết quả đáng tiếc ấy hoàn toàn có thể tránh được nếu bạn biết cách chăm sóc đúng ngay từ đầu. Vậy sau khi mổ mắt cận, đâu là những việc nhất định phải làm để bảo vệ đôi mắt? Dưới đây là 12 lời khuyên vàng từ bác sĩ giúp bạn duy trì thị lực sáng khỏe và an toàn.

1. Không lái xe

Ngay sau khi phẫu thuật mắt cận, một trong những lưu ý quan trọng là không tự lái xe. Nguyên nhân là vì trong giai đoạn đầu, thị lực thường chưa ổn định và dễ bị lóa sáng, làm giảm khả năng phản xạ. Theo số liệu từ American Academy of Ophthalmology (2023), có khoảng 20–30% bệnh nhân gặp hiện tượng lóa sáng tạm thời trong 1–2 tuần đầu. Do đó, giải pháp an toàn nhất là nhờ người thân đưa đón và chỉ lái xe khi bác sĩ cho phép.

2. Hạn chế tiếp xúc thiết bị điện tử

Việc sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều cũng là một nguyên nhân khiến mắt khô và mỏi, từ đó làm chậm quá trình hồi phục. Nghiên cứu trên PubMed (2019) cho thấy có đến 65% bệnh nhân LASIK bị khô mắt trong 1–3 tháng đầu và tình trạng này tăng nặng khi tiếp xúc màn hình thường xuyên. Vì vậy, để chăm sóc mắt sau mổ cận hiệu quả, người bệnh nên áp dụng quy tắc 20-20-20: cứ 20 phút nhìn màn hình, hãy rời mắt 20 giây và nhìn ra xa khoảng 6 mét.

3. Không dùng tay dụi mắt

Một thói quen cần tránh tuyệt đối là dụi mắt. Việc này có thể làm tổn thương giác mạc vốn đang rất nhạy cảm sau phẫu thuật, đồng thời tăng nguy cơ nhiễm trùng. Tỷ lệ nhiễm trùng sau LASIK tuy hiếm (chỉ khoảng 0.1–0.2% theo Ophthalmology Journal, 2020) nhưng phần lớn bắt nguồn từ vệ sinh kém hoặc do dụi mắt. Thay vì đưa tay lên mắt, người bệnh nên sử dụng thuốc nhỏ mắt theo đơn của bác sĩ để giảm khô và mỏi.

4. Không trang điểm vùng mắt

Các loại mỹ phẩm có thể chứa bụi phấn và hóa chất, nếu tiếp xúc trực tiếp sẽ làm tăng nguy cơ nhiễm trùng. Do đó, nên kiêng trang điểm ít nhất 2 tuần sau phẫu thuật trước khi trở lại thói quen này. Một nghiên cứu trên Journal of Cataract & Refractive Surgery (2020) cũng chỉ ra rằng mỹ phẩm vùng mắt là một trong những yếu tố nguy cơ cao dẫn đến viêm kết mạc sau LASIK.

5. Vận động mạnh

Trong thời gian đầu hồi phục, người bệnh cũng cần tránh vận động mạnh như tập thể thao, mang vác nặng hoặc các hoạt động đòi hỏi nhiều sức lực. Nguyên nhân là bởi những tác động này có thể làm tăng áp lực nội nhãn, dễ dẫn đến chảy máu mắt. Hiệp hội Nhãn khoa Hoa Kỳ (AAO, 2022) khuyến cáo bệnh nhân LASIK cần tối thiểu 7–10 ngày hạn chế vận động mạnh để giảm rủi ro biến chứng.

6. Tiếp xúc trực tiếp ánh mặt trời

Tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời cũng có thể gây hại cho mắt. Tia UV khiến mắt dễ chói, khô rát và ảnh hưởng đến giác mạc sau mổ. Vì vậy, khi ra ngoài, bệnh nhân cần đeo kính râm có chức năng chống tia UV để bảo vệ mắt. Theo WHO, tia UV làm tăng 20% nguy cơ tổn thương giác mạc ở mắt vừa phẫu thuật nếu không được bảo vệ đúng cách.

7. Kiêng chất kích thích

Tránh hút thuốc lá, rượu bia và sử dụng các chất kích thích khác trong 2 tuần đầu sau phẫu thuật để chăm sóc mắt sau mổ cận tốt nhất. Các chất này có thể làm chậm quá trình lành vết thương và tăng nguy cơ khô mắt kéo dài. Ophthalmology Journal (2018) đã ghi nhận bệnh nhân hút thuốc sau mổ có nguy cơ khô mắt cao gấp 2,5 lần so với người kiêng thuốc.

8. Thực phẩm cay nóng

Đồ ăn cay nóng làm tăng nguy cơ chảy máu mắt. Để chăm sóc mắt sau mổ cận, hãy lựa chọn những đồ ăn nhẹ, thực phẩm tốt cho mắt cận, dễ tiêu hóa trong vài ngày đầu sau phẫu thuật.

9. Nhỏ thuốc theo chỉ định

Bác sĩ sẽ kê cho bạn thuốc nhỏ mắt để chăm sóc mắt sau mổ cận, ngăn ngừa nhiễm trùng và thúc đẩy quá trình hồi phục nhanh hơn. Hãy tuân thủ việc nhỏ mắt theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý sử dụng các sản phẩm khác trong thời gian đầu. Không tuân thủ đúng liều lượng hoặc bỏ nhỏ thuốc sẽ làm tăng nguy cơ viêm. Theo American Journal of Ophthalmology (2021), có đến 90% ca viêm sau LASIK liên quan đến việc bệnh nhân không nhỏ thuốc đúng hướng dẫn.

10. Tái khám và đo mắt thường xuyên

Các mốc quan trọng để tái khám và đo mắt thường là sau 1 ngày, 1 tuần, 1 tháng, 3 tháng và 6 tháng. Khám định kỳ giúp bác sĩ kịp thời phát hiện tình trạng khô mắt, cận tái phát hoặc thị lực giảm. AAO khuyến nghị người bệnh cần ít nhất 3–4 lần tái khám trong 6 tháng đầu để đảm bảo mắt hồi phục an toàn.

11. Mang kính bảo vệ cho mắt

Đeo kính giúp ngăn khói bụi, vi khuẩn trong không khí tiếp xúc với giác mạc, giảm nguy cơ viêm. Nghiên cứu từ British Journal of Ophthalmology (2020) chỉ ra rằng sử dụng kính bảo vệ sau mổ giúp giảm đến 40% nguy cơ nhiễm trùng hậu phẫu.

12. Bổ sung các thực phẩm giàu dinh dưỡng tốt cho mắt

Ăn nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu Omega-3, vitamin A và C để nuôi dưỡng đôi mắt khỏe mạnh từ bên trong. Dưới đây là danh sách các món ăn tốt để chăm sóc mắt sau mổ cận mà bạn có thể tham khảo:

• Cá hồi áp chảo kèm rau củ hấp (bông cải xanh, cà rốt, bí đỏ)
• Ức gà nướng ăn kèm salad rau bina
• Súp bí đỏ
• Rau muống xào tỏi
• Cam, bưởi
• Việt quất, dâu tây
• Sinh tố cà rốt – cam
• Nước ép cải kale – táo xanh

Các câu hỏi thường gặp về chăm sóc mắt sau mổ cận

Để giải đáp một số thắc mắc về chăm sóc mắt sau mổ cận, chúng tôi xin tổng hợp lại một số câu hỏi thường gặp dưới đây.

1. Làm sao để biết mắt đã hồi phục hoàn toàn sau mổ cận?

Thông thường, mắt sẽ hồi phục hoàn toàn sau 3-6 tháng, nhưng điều này còn tùy thuộc vào cơ địa và phương pháp phẫu thuật. Một dấu hiệu rõ rệt là thị lực đã ổn định, không còn cảm giác khó chịu như khô mắt, cộm, hay lóa sáng. 

Tuy nhiên, chỉ có bác sĩ chuyên khoa mới có thể đánh giá chính xác tình trạng phục hồi. Theo Hiệp hội Nhãn khoa Hoa Kỳ, 95% bệnh nhân đạt được thị lực ổn định trong vòng 3 tháng đầu.

2. Khi cần phẫu thuật mắt khác trong tương lai, việc từng mổ cận có gây khó khăn gì không?

Việc mổ cận thường không gây khó khăn lớn cho các phẫu thuật mắt khác trong tương lai như mổ đục thủy tinh thể. 

Theo một nghiên cứu trên tạp chí Journal of Cataract & Refractive Surgery, việc sử dụng các công thức tính toán mới đã giúp phẫu thuật đục thủy tinh thể trên mắt đã mổ cận đạt hiệu quả rất cao, với hơn 90% bệnh nhân đạt được thị lực tốt sau phẫu thuật. Số liệu này tương đương với những người chưa từng mổ cận. 

Tuy nhiên, bạn cần thông báo cho bác sĩ về lịch sử mổ cận để họ có thể tính toán công suất thấu kính nội nhãn một cách chính xác nhất.

3. Có phải tất cả các loại phẫu thuật mổ cận đều khiến giác mạc yếu đi?

Các phương pháp phẫu thuật đề có tác động tới cấu trúc và độ dày của giác mạc. Về mặt kỹ thuật, giác mạc sau mổ sẽ không còn nguyên vẹn như ban đầu. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là giác mạc bị yếu đi một cách nguy hiểm. 

Với các phương pháp hiện đại như ReLEx SMILE, tác động lên giác mạc rất ít, giúp duy trì độ ổn định cấu trúc. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, độ bền của giác mạc sau mổ SMILE cao hơn đáng kể so với LASIK, cụ thể là hơn 30%, giúp giảm nguy cơ các biến chứng liên quan đến giác mạc.

Đại Thắng