Tia UVA và UVB là gì? Sự khác nhau và tác hại của UVA và UVB

Mặt trời không chỉ mang lại ánh sáng mà còn chứa tia cực tím – một dạng bức xạ gây hại nếu tiếp xúc quá mức, với hai loại phổ biến thường gặp là UVA và UVB. Vậy tia UVA và UVB là gì và khác nhau như thế nào?

MỤC LỤC › Giải đáp: Tia UVA và UVB là gì? 1. Tia UVA là gì? 2. Tia UVB là gì? › Tia UVA và UVB khác nhau như thế nào? 1. Khả năng xuyên qua 2. Mức độ gây hại đến mắt và da 3. Cách ngăn chặn

Giải đáp: Tia UVA và UVB là gì?

1. Tia UVA là gì?

UVA (Ultraviolet A) là loại tia cực tím với bước sóng từ 320 đến 400 nm, có khả năng xuyên qua tầng Ozone và chiếm khoảng 95% tổng lượng tia UV chiếu xuống bề mặt Trái Đất. Tia UVA có cường độ ổn định suốt cả ngày, ngay cả khi trời nhiều mây và râm mát.

2. Tia UVB là gì?

UVB (Ultraviolet B) có bước sóng từ 280 đến 320 nm, chiếm khoảng 5% tổng lượng tia UV từ Mặt Trời đến Trái Đất. Tuy chỉ chiếm một phần nhỏ nhưng UVB có năng lượng cao hơn nhiều so với UVA và có thể gây tổn thương trực tiếp cho da. UVB có cường độ mạnh nhất từ 10 – 16h (giữa trưa), đặc biệt là vào mùa hè hoặc những hôm nắng gắt.

Tia UVA và UVB khác nhau như thế nào?

Tuy đều là tia cực tím, nhưng UVA và UVB có sự khác biệt rõ rệt về đặc điểm, tác động và cách ngăn chặn.

1. Khả năng xuyên qua

Đặc điểm	Tia UVA	Tia UVB
Xuyên qua tầng Ozone	Gần như hoàn toàn (95%)	Xuyên qua một phần nhỏ (5%)
Xuyên qua kính cửa sổ, kính xe hơi,…	Có thể	Không thể
Xuyên qua quần áo	Một phần (nếu vải mỏng, sáng màu)	Không thể
Xuyên sâu vào da	Đến lớp hạ bì (lớp da sâu)	Chỉ tác động đến lớp biểu bì (bề mặt da)

Tia UVA

Tia UVA có bước sóng dài hơn nên có khả năng xuyên qua nhiều loại vật liệu, bao gồm kính cửa sổ, quần áo mỏng, và thậm chí là các lớp mây. Điều này có nghĩa là ngay cả khi ở trong nhà, ngồi trong xe hơi hay vào những hôm trời râm mát, chúng ta vẫn có thể bị ảnh hưởng bởi tia UVA nếu không có biện pháp bảo vệ phù hợp.

Tia UVB

Tia UVB phần lớn bị tầng Ozone hấp thụ và không có khả năng xuyên qua kính hay vải dày. Tuy nhiên, khi tiếp xúc trực tiếp, UVB có năng lượng mạnh hơn và gây tổn thương bề mặt da nhiều hơn.

2. Mức độ gây hại đến mắt và da

Ảnh hưởng	Tia UVA	Tia UVB
Lão hóa da	Gây nhăn nheo, chảy xệ, nám sạm	Ít gây ảnh hưởng trực tiếp
Ung thư da	Gián tiếp, góp phần vào sự phát triển của ung thư	Gây tổn thương DNA, trực tiếp dẫn đến ung thư da
Cháy nắng	Không gây bỏng rát ngay lập tức	Nguyên nhân chính gây đỏ rát, bỏng nắng
Tổn thương mắt	Tăng nguy cơ đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng	Có thể gây viêm giác mạc nếu tiếp xúc nhiều

Tia UVA

Có khả năng thâm nhập sâu vào da, ảnh hưởng đến lớp hạ bì, phá hủy collagen và elastin, khiến da nhanh lão hóa, xuất hiện nếp nhăn và đốm nâu. Đây cũng là nguyên nhân gây sạm da và làm tăng nguy cơ ung thư da nếu tiếp xúc trong thời gian dài. Đối với mắt, tia UVA có thể xuyên qua giác mạc, gây tổn thương võng mạc, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như thoái hóa điểm vàng và đục thủy tinh thể.

Tia UVB

Tác động mạnh lên lớp biểu bì và là nguyên nhân chính gây cháy nắng, bỏng rát da. Nếu tiếp xúc với cường độ cao trong thời gian dài, tia UVB có thể làm tổn thương DNA của tế bào da, dẫn đến nguy cơ ung thư da. Ngoài ra, UVB còn gây kích ứng mắt, viêm giác mạc và làm tổn thương bề mặt mắt nếu không được bảo vệ đúng cách.

3. Cách ngăn chặn

Tia UVA: Có mặt cả ngày, kể cả sáng sớm hay chiều muộn, vì vậy cần bảo vệ da và mắt liên tục, không chỉ vào thời gian nắng gắt.

• Dùng kem chống nắng có chỉ số PA cao như PA+++ hoặc PA++++, đồng thời chứa các thành phần như Zinc Oxide, Titanium Dioxide, Avobenzone.
• Dùng quần áo chống nắng chuyên dụng, tối màu và dệt chặt để hạn chế tia UVA xuyên qua.
• Dán phim cách nhiệt chống UVA cho kính cửa sổ.
• Chọn kính có chứng nhận chống 100% tia UVA (UV400 hoặc cao hơn).

Tia UVB: Không xuyên qua kính cửa sổ nhưng có thể phản xạ trên các bề mặt như nước, cát, tuyết, vì vậy cần che chắn kỹ khi đi biển hoặc đi núi.

• Dùng kem chống nắng có chỉ số SPF cao như SPF 30+ hoặc SPF 50+. Bôi lại sau mỗi 2 – 3 giờ nếu tiếp xúc lâu dưới ánh nắng.
• Hạn chế ra ngoài vào khoảng thời gian từ 10 – 16h.
• Sử dụng ô, mũ rộng vành và quần áo dài tay.
• Dùng kính râm có lớp bảo vệ UVB 100%.

Hy vọng bài viết này giúp bạn hiểu rõ tia UVA và UVB là gì và sự khác nhau giữa chúng, từ đó có biện pháp phòng tránh phù hợp để bảo vệ làn da, đôi mắt và sức khỏe!

Việt Quỳnh