Ánh sáng xanh là gì, có ở đâu? Tác hại và cách bảo vệ mắt

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tiếp xúc với ánh sáng xanh hơn 3 giờ mỗi ngày có thể tăng tỷ lệ suy giảm thị lực lên đến 90%. Tuy vậy, nhiều người vẫn chưa biết hoặc để ý đến tác hại khôn lường của loại tia này.

MỤC LỤC › Giải đáp từ A-Z về ánh sáng xanh bạn nên biết 1. Ánh sáng xanh (bức xạ HEV) là gì? 2. Các loại bước sóng chính 3. Ánh sáng xanh có ở đâu? 4. Ánh sáng xanh có tác dụng gì? › Tác hại nguy hiểm khi tiếp xúc nhiều với ánh sáng xanh tím 1. Hội chứng mỏi mắt kỹ thuật số 2. Gây tổn thương tế bào võng mạc 3. Ảnh hưởng đến giấc ngủ › Kính Hải Triều gợi ý 3 cách bảo vệ mắt khỏi tác hại của ánh sáng xanh 1. Sử dụng tròng kính lọc ánh sáng xanh 2. Bật chế độ lọc ánh sáng xanh trên thiết bị điện tử 3. Giảm thời lượng sử dụng thiết bị điện tử

Giải đáp từ A-Z về ánh sáng xanh bạn nên biết

Trước hết, cùng Kính Hải Triều tìm hiểu ánh sáng xanh là gì và tại sao nó lại có sức ảnh hưởng lớn đến sức khoẻ con người.

Xem thêm các thuật ngữ hay:

• Tia UV là gì? Chỉ số và tác hại nguy hiểm lên da và mắt
• Kính đổi màu là gì? 7 sự thật bạn cần biết trước khi mua
• Kính lão là gì, thấu kính gì? Tác dụng chính của kính lão

1. Ánh sáng xanh (bức xạ HEV) là gì?

Đây là dạng ánh sáng có bước sóng ngắn, năng lượng cao. Nó nằm trong dải quang phổ khả kiến từ 380 đến 500 nanomet.

2. Các loại bước sóng chính

Có hai loại bước sóng chính:

• Bước sóng xanh tím: Nằm trong khoảng từ 415 đến 455 nanomet, thuộc phần có bước sóng ngắn nhất của quang phổ ánh sáng xanh. Do sở hữu năng lượng cao, loại ánh sáng này có khả năng xuyên qua giác mạc và thấu kính để tác động trực tiếp đến võng mạc, gây tổn thương và ảnh hưởng đến thị lực.
• Bước sóng xanh dương: Nằm trong khoảng từ 455 đến 495 nanomet. Loại ánh sáng này có tác dụng tích cực đối với sức khỏe, giúp duy trì cân bằng nhịp sinh học và tâm lý con người.

3. Ánh sáng xanh có ở đâu?

Loại ánh sáng này xuất hiện từ hai nguồn chính:

• Nguồn tự nhiên: Ánh sáng mặt trời chứa một lượng lớn ánh sáng xanh dương mang nhiều tác động có lợi. Tuy nhiên, nếu tiếp xúc quá mức trong thời gian dài, đặc biệt là vào những giờ nắng gắt mà không có biện pháp bảo vệ vẫn có thể gây hại cho mắt.
• Nguồn nhân tạo: Các thiết bị điện tử như điện thoại, máy tính, đèn LED, TV,… đều phát ra ánh sáng xanh tím có hại. Nếu tiếp xúc với cường độ thường cao và thời gian kéo dài sẽ gây nhiều ảnh hưởng tiêu cực.

4. Ánh sáng xanh có tác dụng gì?

Ánh sáng xanh dương từ mặt trời có nhiều tác dụng tích cực đối với sức khỏe và đời sống con người khi được tiếp xúc ở mức độ hợp lý. Một số lợi ích có thể kể đến như:

• Kích thích sản sinh serotonin giúp nâng cao tinh thần, cải thiện tâm trạng và tăng cường sự tập trung.
• Điều chỉnh nhịp sinh học.
• Giảm chứng trầm cảm theo mùa.
• Cải thiện tâm sinh lý.

Đối với trẻ em, ánh sáng xanh tự nhiên còn hỗ trợ sự phát triển của mắt và thị giác, giúp giảm nguy cơ mắc cận thị sớm. Hơn nữa, chúng cũng kích thích hoạt động của não bộ, cải thiện khả năng ghi nhớ và nhận thức.

Tác hại nguy hiểm khi tiếp xúc nhiều với ánh sáng xanh tím

Theo thống kê của IPSOS for Essilor, có tới:

• 40% số người được hỏi cho biết họ cảm thấy khó chịu vì độ sáng của màn hình.
• 3/4 số người dùng máy tính phàn nàn về tình trạng mỏi mắt.
• 65% số người được hỏi cho biết họ bị đau đầu khi tiếp xúc thường xuyên với thiết bị điện tử.

Vì vậy, ngoài tìm hiểu ánh sáng xanh có tác dụng gì, chúng ta cũng cần biết những tác hại khôn lường mà chúng gây ra để có biện pháp bảo vệ hợp lý.

1. Hội chứng mỏi mắt kỹ thuật số

Khi tiếp xúc nhiều với bức xạ xanh tím từ các thiết bị điện tử như điện thoại, máy tính, TV,… chúng ta dễ gặp phải hội chứng mỏi mắt kỹ thuật số (hay còn gọi là hội chứng thị giác màn hình). Điều này xảy ra do loại ánh sáng nhân tạo này có bước sóng ngắn, dễ gây phân tán và khó tập trung, khiến mắt phải điều tiết quá mức để nhìn rõ.

Theo báo cáo của Hội đồng thị lực Hoa Kỳ, 2/3 số người thường xuyên dùng thiết bị điện tử gặp phải nhiều triệu chứng khác nhau liên quan đến hội chứng mỏi mắt kỹ thuật số. Các triệu chứng thường gặp bao gồm mỏi, khô mắt, nhức đầu và thậm chí là mờ tạm thời.

Hội chứng này không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc và khả năng học tập, đặc biệt khi người dùng thường xuyên tiếp xúc với màn hình điện tử trong thời gian dài mà không có thời gian nghỉ ngơi hợp lý.

2. Gây tổn thương tế bào võng mạc

Ánh sáng xanh tím có thể xuyên qua giác mạc và tấn công trực tiếp vào võng mạc. Khi võng mạc bị tổn thương, nguy cơ mắc các bệnh về mắt như thoái hóa điểm vàng (AMD) tăng lên. Bệnh này không có cách chữa trị hoàn toàn và có thể dẫn đến suy giảm thị lực nghiêm trọng, thậm chí là mất thị lực ngoại vi và trung tâm.

Nghiên cứu năm 2025 trên tạp chí Frontiers in Pharmacology chỉ ra rằng ánh sáng xanh có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến các tế bào võng mạc thông qua cơ chế stress oxy hóa, viêm và kích hoạt quá trình apoptosis (chết tế bào). Điều này có thể dẫn đến các bệnh lý như thoái hóa điểm vàng, đục thủy tinh thể và khô mắt.

3. Ảnh hưởng đến giấc ngủ

Ánh sáng xanh tím ức chế việc sản xuất melatonin – hormone quan trọng giúp điều chỉnh giấc ngủ. Khi lượng melatonin giảm, cơ thể khó nhận biết khi nào là thời điểm thích hợp để nghỉ ngơi, khiến chúng ta gặp khó khăn trong việc vào giấc và dễ thức dậy trong đêm.

Nghiên cứu từ Đại học Rush (2024) phát hiện rằng ô nhiễm ánh sáng ban đêm, đặc biệt là ánh sáng xanh từ đèn LED, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, đặc biệt ở người dưới 65 tuổi.

Trong khi đó với trẻ em chưa bước qua tuổi dậy thì, ánh sáng xanh tím có thể gây ức chế melatonin nhiều hơn gấp 2 lần cho với người trưởng thành. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến giấc ngủ ở độ tuổi này.

Về lâu dài, tình trạng mất ngủ hoặc ngủ không sâu có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, gây ra các vấn đề như mệt mỏi, suy giảm trí nhớ và tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh lý nghiêm trọng như suy giảm hệ miễn dịch, tim mạch,…

Kính Hải Triều gợi ý 3 cách bảo vệ mắt khỏi tác hại của ánh sáng xanh

Hơn 3 năm hoạt động trong ngành mắt kính, tiếp xúc với hàng nghìn khách hàng, Kính Hải Triều sẽ gợi ý cho bạn các biện pháp đơn giản sau đây để bảo vệ mắt hiệu quả.

1. Sử dụng tròng kính lọc ánh sáng xanh

Loại tròng kính này có lớp phủ đặc biệt giúp lọc bớt ánh sáng xanh tím có hại phát ra từ các thiết bị điện tử. Nhờ đó, mắt sẽ đỡ phải điều tiết nhiều khi làm việc trong thời gian dài, hạn chế mỏi, khô hay đau nhức mắt. Đây là sản phẩm rất cần thiết cho người thường xuyên làm việc với máy tính, điện thoại như nhân viên văn phòng hay học sinh, sinh viên.

Tại Kính Hải Triều, ngày càng nhiều khách hàng quan tâm và lựa chọn tròng kính lọc ánh sáng xanh nhờ những công dụng tuyệt vời của chúng. Những thương hiệu nổi tiếng như ZEISS, Essilor hay Rodenstock thường được ưa chuộng, với các công nghệ tiên tiến như BlueGuard, Light Scan hay Blue UV Capture.

Anh Nam (30 tuổi, TPHCM) cho biết: “Là một lập trình viên, tôi phải làm việc với màn hình máy tính 8 tiếng mỗi ngày và có khi hơn. Nhiều lúc tôi gặp phải tình trạng mỏi và nhức mắt rất khó chịu, nên tôi quyết định chăm lo sức khỏe của bản thân bằng cách đầu tư tròng kính lọc ánh sáng xanh.”

2. Bật chế độ lọc ánh sáng xanh trên thiết bị điện tử

Hầu hết các thiết bị điện tử hiện đại đều tích hợp chế độ lọc ánh sáng xanh, thường được gọi là “Night Shift” hoặc “Chế độ ban đêm.” Chế độ này giúp giảm lượng ánh sáng có hại phát ra bằng cách thay đổi màn hình sang màu ấm hơn, dịu hơn.

Bạn nên bật chế độ này vào buổi tối hoặc khi sử dụng thiết bị trong thời gian dài để giảm mỏi mắt và duy trì chất lượng giấc ngủ.

3. Giảm thời lượng sử dụng thiết bị điện tử

Dành quá nhiều thời gian tiếp xúc với màn hình là một trong những nguyên nhân chính gây ra hội chứng mỏi mắt kỹ thuật số. Bạn nên áp dụng quy tắc 20-20-20: cứ mỗi 20 phút nhìn màn hình, hãy nhìn ra xa khoảng 20 feet (6 mét) trong ít nhất 20 giây. Phương pháp này giúp mắt được thư giãn, giảm căng thẳng và hạn chế nguy cơ tăng độ.

Ngoài ra, nên cố gắng hạn chế sử dụng các thiết bị điện tử vào buổi tối, nhất là trước khi đi ngủ để hạn chế nguy cơ mất ngủ và bảo vệ thị lực.

Trên đây là những thông tin về ánh sáng xanh là gì và tác dụng, tác hại mà loại ánh sáng này mang lại. Hy vọng những thông tin mà Kính Hải Triều cung cấp có thể giúp ích cho bạn. Đừng quên áp dụng các phương pháp bảo vệ để nâng cao sức khoẻ mắt và chất lượng giấc ngủ nhé!

*Bài viết cập nhật ngày 07/05/2025

Việt Quỳnh