Có bao giờ bạn thắc mắc tại sao con mình phải nheo mắt khi nhìn xa, hay liên tục phàn nàn đau đầu sau giờ học? Đó có thể là dấu hiệu cảnh báo cận thị – tật khúc xạ đang âm thầm “tấn công” 8/10 trẻ em Việt Nam
|
MỤC LỤC › Cận thị: Chuyên gia giải đáp chi tiết › 2 Nguyên nhân chính gây cận thị › Các dấu hiệu cảnh báo cận thị thường gặp 3. Mỏi mắt khi nhìn xa, học tập 4. Nhạy cảm với ánh sáng mạnh hoặc yếu 5. Hay đau đầu, chảy nước mắt hoặc khô mắt Chuyên gia chia sẻ 5 cách phòng ngừa và cải thiện tình trạng cận thị1. Tăng cường hoạt động ngoài trời (trẻ em) 2. Giảm thời gian nhìn gần, sử dụng thiết bị điện tử 3. Dưỡng mắt bằng dinh dưỡng, ngủ đủ Giải đáp nhanh các câu hỏi về cận thị1. Cận thị có đi nghĩa vụ không 2025? 2. Cận thị có giảm độ được không? |
Cận thị: Chuyên gia giải đáp chi tiết
Cận thị không chỉ đơn thuần là việc “nhìn xa mờ”. Từ cơ chế sinh lý, phân loại chi tiết đến những biến chứng nguy hiểm mà 90% người bệnh không biết – đây là những thông tin then chốt giúp bạn hiểu rõ và kiểm soát tình trạng này hiệu quả.
1. Cận thị là gì?
Là tật khúc xạ mắt xảy ra khi trục nhãn cầu dài hơn bình thường hoặc giác mạc/thủy tinh thể có độ cong quá mức. Điều này khiến ánh sáng hội tụ trước võng mạc thay vì ngay trên võng mạc, gây ra hiện tượng nhìn xa mờ nhưng nhìn gần rõ.
Theo nghiên cứu từ Brien Holden Vision Institute (2016), cận thị ảnh hưởng đến 2,6 tỷ người trên toàn thế giới và con số này dự kiến tăng lên 4,8 tỷ người vào năm 2050.
Giai đoạn phát triển cận thị:
- Từ 6-14 tuổi: Giai đoạn “bùng nổ cận thị” với tốc độ tăng 0.75-1.25D/năm. Nguyên nhân chủ yếu từ áp lực học tập cao và thiếu hoạt động ngoài trời.
- Từ 15-25 tuổi: Giai đoạn chậm lại với tốc độ tăng 0.25-0.5D/năm. Trục nhãn cầu vẫn có thể dài thêm do thói quen sử dụng thiết bị điện tử.
- Từ 25 tuổi trở lên: Giai đoạn ổn định. Độ cận hiếm khi tăng trừ khi có bệnh lý đi kèm như tiểu đường hay cận thị bệnh lý
2. Phân loại cận thị
Về phân loại, cận thị chia thành 5 loại thường gặp sau:
- Cận đơn thuần: Là trường hợp bệnh nhân bị độ cận dưới 6.00 Diop và đôi khi kèm theo tật loạn thị. Nguyên nhân gây ra dạng cận thị này thường là do di truyền hoặc làm việc với chế độ thiếu khoa học.
- Cận ban đêm: Ban ngày nhìn bình thường nhưng ban đêm người bệnh nhìn kém ở những nơi có ánh sáng yếu vì đồng tử sẽ phải tăng điều tiết để quan sát rõ sự vật.
- Cận bẩm sinh (di truyền): Là tật cận thị xuất phát từ yếu tố di truyền của ba hoặc mẹ. Theo nghiên cứu, nếu gia đình có ba và mẹ mắc tật cận thị, con sinh ra sẽ gặp tỷ lệ cao về tật khúc xạ này.
- Cận thứ phát: Bắt nguồn từ hiện tượng thủy tinh thể bị xơ hóa hoặc do biến chứng của bệnh tiểu đường, hay do tác dụng phụ khi dùng thuốc và một số nguyên nhân khác dẫn đến trường hợp này.
- Cận thoái hóa: Là trường hợp khi bệnh nhân bị cận trên 6 diop kết hợp bị thoái hóa võng mạc nửa phần sau của nhãn cầu. Dạng này độ cận sẽ ngày càng tăng. Nếu không phát hiện và xử lý sớm thì sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới thị lực của người bệnh.
- Cận thị giả: Đây là tình trạng co quắp chức năng điều tiết nhãn cầu dẫn đến tình trạng suy giảm tầm nhìn tạm thời. Chỉ cần để mắt nghỉ ngơi điều độ một thời gian sau sẽ cải thiện tình trạng này.
Trẻ em bị cận thị có nên đeo kính không?
2 Nguyên nhân chính gây cận thị
Cận thị được hình thành từ hai nhóm yếu tố chính: di truyền và lối sống, môi trường. Các nghiên cứu cho thấy, gen di truyền chiếm khoảng 33 – 60% nguy cơ, trong khi các thói quen sinh hoạt như học tập, làm việc gần hoặc sử dụng thiết bị điện tử có thể ảnh hưởng đến tới 75%. Một quan niệm sai lầm phổ biến là cho rằng cận thị chỉ đến từ thói quen xấu, trong khi di truyền cũng là một nhân tố quan trọng. Đáng chú ý, tỷ lệ người bị cận ở khu vực thành thị cao gấp 3 lần nông thôn, vượt mức 50% dân số.
1. Do di truyền
Yếu tố bẩm sinh chiếm tỷ lệ lớn trong sự hình thành cận thị. Những bất thường thường gặp gồm:
- Trục nhãn cầu dài hơn bình thường: Khiến tia sáng hội tụ trước võng mạc.
- Giác mạc hoặc thể thủy tinh quá cong: Làm tăng khả năng khúc xạ, gây mờ khi nhìn xa.
- Nguy cơ di truyền: Nếu một trong hai bố mẹ bị cận, con có nguy cơ mắc khoảng 25%; nếu cả hai đều cận thị, tỷ lệ này có thể lên tới 50 – 60%.
Theo báo cáo của IMI về yếu tố di truyền, hơn 200 locus gen có liên quan đến sự phát triển cận thị đã được xác định. Tuy nhiên, việc mang gen không đồng nghĩa chắc chắn sẽ mắc bệnh – mà còn phụ thuộc vào lối sống và môi trường.
2. Do lối sống
Các thói quen sinh hoạt không lành mạnh là yếu tố hàng đầu làm tăng nguy cơ cận thị. Chúng tác động trực tiếp lên cơ chế hoạt động của mắt:
- Sử dụng thiết bị điện tử và làm việc ở cự ly gần kéo dài: Hoạt động nhìn gần liên tục >45 phút không nghỉ khiến cơ thể mi mắt co cứng, tăng áp lực nội nhãn và thúc đẩy quá trình phát triển trục nhãn cầu
- Thiếu ánh sáng tự nhiên: Thời gian hoạt động ngoài trời ít làm giảm lượng dopamine tiết ra trong võng mạc. Chất này có vai trò ngăn chặn sự kéo dài của trục nhãn cầu, giúp bảo vệ mắt.
- Ánh sáng xanh: Nghiên cứu cho thấy ánh sáng xanh từ các thiết bị điện tử có thể gây tổn thương võng mạc và ảnh hưởng đến sự phát triển của mắt, đặc biệt khi sử dụng vào ban đêm.
- Chế độ dinh dưỡng không hợp lý: Thiếu hụt các vitamin cần thiết như A, C, D và nhóm B có thể gây ra nhiều vấn đề về mắt, từ quáng gà, khô mắt cho đến đục thủy tinh thể và tổn thương giác mạc.
Tư thế sai: Tư thế ngồi học hoặc làm việc không đúng, cúi đầu quá thấp hoặc quá gần (dưới 40 cm), có thể làm giảm lưu lượng máu đến mắt và buộc mắt phải điều tiết quá mức.
Các dấu hiệu cảnh báo cận thị thường gặp
Thông thường, tật cận thị phát hiện sớm ở lứa tuổi học sinh (gọi là cận thị học đường hay cận thị bẩm sinh). Do trẻ không ý thức được bệnh cận thị là gì? Nên phụ huynh cần chú ý đến những dấu hiệu nhận biết cận ở trẻ em như sau:
1. Nhìn xa bị mờ, nhòe
Khi nhìn các vật ở xa, đặc biệt là biển báo giao thông, chữ trên bảng hoặc màn hình tivi, bạn sẽ thấy hình ảnh bị mờ, không sắc nét, phải mất một lúc mới định hình được.
2. Phải nheo mắt mới nhìn rõ
Đây là một phản xạ tự nhiên của cơ thể. Khi nheo mắt, bạn đã vô tình tạo ra một “lỗ kim” nhân tạo, giúp hạn chế các tia sáng ngoại vi và tạm thời làm tăng độ sâu trường ảnh, khiến hình ảnh trên võng mạc trở nên rõ nét hơn.
3. Mỏi mắt khi nhìn xa, học tập
Mắt phải liên tục điều tiết để cố gắng lấy nét, dẫn đến cảm giác căng thẳng, mỏi mệt, đặc biệt sau khi tập trung làm việc, học tập hoặc lái xe đường dài. Cảm giác này thường đi kèm với việc muốn nhắm mắt nghỉ ngơi.
4. Nhạy cảm với ánh sáng mạnh hoặc yếu
Đôi mắt của bạn có thể cảm thấy chói và khó chịu khi tiếp xúc với ánh sáng mạnh đột ngột (như ánh nắng mặt trời) hoặc cảm thấy khó nhìn hơn trong môi trường ánh sáng yếu (như lúc chạng vạng).
5. Hay đau đầu, chảy nước mắt hoặc khô mắt
Sự căng thẳng liên tục của hệ thống cơ mắt để bù trừ cho tật cận thị có thể gây ra những cơn đau đầu âm ỉ, đặc biệt là ở vùng trán và thái dương. Đồng thời, mắt có thể bị khô rát hoặc chảy nước mắt không kiểm soát.
Chuyên gia chia sẻ 5 cách phòng ngừa và cải thiện tình trạng cận thị
Dù không thể chữa khỏi hoàn toàn, bạn hoàn toàn có thể chủ động kiểm soát và làm chậm tiến triển của cận thị. Hãy áp dụng ngay những phương pháp khoa học và hiệu quả đã được các chuyên gia khuyến nghị sau đây.
1. Tăng cường hoạt động ngoài trời (trẻ em)
Một nghiên cứu quy mô lớn trên 40.000 trẻ em của Trường Y khoa Đại học Sydney (Úc) đã chỉ ra rằng, việc dành ít nhất 2 giờ mỗi ngày ở ngoài trời có thể giảm 25% nguy cơ mắc cận thị.
Ánh sáng tự nhiên được cho là có vai trò kích thích sản xuất dopamine ở võng mạc, giúp ức chế sự dài ra của trục nhãn cầu.
2. Giảm thời gian nhìn gần, sử dụng thiết bị điện tử
Hãy tuân thủ quy tắc 20-20-20 được Hiệp hội Nhãn khoa Hoa Kỳ khuyến nghị: Cứ sau 20 phút làm việc nhìn gần, hãy nhìn ra xa một vật ở khoảng cách 20 feet (khoảng 6 mét) trong vòng 20 giây.
Đồng thời, hãy đảm bảo luôn đọc sách, làm việc trong điều kiện đủ sáng và giữ khoảng cách từ mắt đến sách/màn hình khoảng 30-40 cm.
3. Dưỡng mắt bằng dinh dưỡng, ngủ đủ
Một chế độ ăn uống cân bằng, giàu các chất chống oxy hóa và vitamin là rất cần thiết cho sức khỏe võng mạc.
- Vitamin A và Beta-carotene: Có nhiều trong cà rốt, khoai lang, bí đỏ, rau bina.
- Lutein và Zeaxanthin: Có trong các loại rau lá xanh đậm, bông cải xanh, ngô, trứng.
- Vitamin C, E và Omega-3: Giúp bảo vệ mắt khỏi tổn thương.
Bên cạnh đó, ngủ đủ giấc (7-9 tiếng mỗi đêm) cho phép mắt được nghỉ ngơi, phục hồi và tái tạo năng lượng.
4. Đeo kính đúng độ
Việc đeo kính thấp hơn hoặc cao hơn độ cận thực tế đều gây hại. Nó buộc mắt phải điều tiết quá mức, gây mỏi mắt, nhức đầu và có thể thúc đẩy độ cận tăng nhanh hơn. Đảm bảo bạn luôn đeo kính được đo và cắt bởi các cơ sở uy tín.
5. Khám mắt định kỳ
Các chuyên gia nhãn khoa khuyến nghị tần suất kiểm tra thị lực định kỳ như sau:
- Đối với trẻ em và thanh thiếu niên (<18 tuổi): Nên kiểm tra mắt mỗi 6 tháng đến 1 năm/lần do độ tuổi này có nguy cơ tiến triển cận thị nhanh.
- Đối với người lớn: Nên đo mắt định kỳ mỗi 1-2 năm/lần để đảm bảo đeo kính đúng độ và tầm soát các bệnh về mắt.
Cùng chuyên gia giải đáp nhanh các câu hỏi về cận thị
Bạn có từng thắc mắc về cận nhưng lại không biết hỏi ai cho đúng? Đừng lo, các chuyên gia của Kính Hải Triều sẽ giúp bạn giải đáp những câu hỏi thường gặp một cách dễ hiểu, chính xác nhất.
Chuyên gia chia sẻ 5 cách phòng ngừa và cải thiện tình trạng cận thị
Dù không thể chữa khỏi hoàn toàn, bạn hoàn toàn có thể chủ động kiểm soát và làm chậm tiến triển của cận thị. Hãy áp dụng ngay những phương pháp khoa học và hiệu quả đã được các chuyên gia khuyến nghị sau đây.
1. Tăng cường hoạt động ngoài trời (trẻ em)
Một nghiên cứu quy mô lớn trên 40.000 trẻ em của Trường Y khoa Đại học Sydney (Úc) đã chỉ ra rằng, việc dành ít nhất 2 giờ mỗi ngày ở ngoài trời có thể giảm 25% nguy cơ mắc cận thị.
Ánh sáng tự nhiên được cho là có vai trò kích thích sản xuất dopamine ở võng mạc, giúp ức chế sự dài ra của trục nhãn cầu.
2. Giảm thời gian nhìn gần, sử dụng thiết bị điện tử
Hãy tuân thủ quy tắc 20-20-20 được Hiệp hội Nhãn khoa Hoa Kỳ khuyến nghị: Cứ sau 20 phút làm việc nhìn gần, hãy nhìn ra xa một vật ở khoảng cách 20 feet (khoảng 6 mét) trong vòng 20 giây.
Đồng thời, hãy đảm bảo luôn đọc sách, làm việc trong điều kiện đủ sáng và giữ khoảng cách từ mắt đến sách/màn hình khoảng 30-40 cm.
3. Dưỡng mắt bằng dinh dưỡng, ngủ đủ
Một chế độ ăn uống cân bằng, giàu các chất chống oxy hóa và vitamin là rất cần thiết cho sức khỏe võng mạc.
- Vitamin A và Beta-carotene: Có nhiều trong cà rốt, khoai lang, bí đỏ, rau bina.
- Lutein và Zeaxanthin: Có trong các loại rau lá xanh đậm, bông cải xanh, ngô, trứng.
- Vitamin C, E và Omega-3: Giúp bảo vệ mắt khỏi tổn thương.
Bên cạnh đó, ngủ đủ giấc (7-9 tiếng mỗi đêm) cho phép mắt được nghỉ ngơi, phục hồi và tái tạo năng lượng.
4. Đeo kính đúng độ
Việc đeo kính thấp hơn hoặc cao hơn độ cận thực tế đều gây hại. Nó buộc mắt phải điều tiết quá mức, gây mỏi mắt, nhức đầu và có thể thúc đẩy độ cận tăng nhanh hơn. Đảm bảo bạn luôn đeo kính được đo và cắt bởi các cơ sở uy tín.
5. Khám mắt định kỳ
Các chuyên gia nhãn khoa khuyến nghị tần suất kiểm tra thị lực định kỳ như sau:
- Đối với trẻ em và thanh thiếu niên (<18 tuổi): Nên kiểm tra mắt mỗi 6 tháng đến 1 năm/lần do độ tuổi này có nguy cơ tiến triển cận thị nhanh.
- Đối với người lớn: Nên đo mắt định kỳ mỗi 1-2 năm/lần để đảm bảo đeo kính đúng độ và tầm soát các bệnh về mắt.
Giải đáp nhanh các câu hỏi về cận thị
Bạn có từng thắc mắc về cận nhưng lại không biết hỏi ai cho đúng? Đừng lo, các chuyên gia của Kính Hải Triều sẽ giúp bạn giải đáp những câu hỏi thường gặp một cách dễ hiểu, chính xác nhất.
1. Cận thị có đi nghĩa vụ không 2025?
Thông tư 68/2025/TT-BQP của Bộ Quốc phòng, có hiệu lực từ ngày 01/07/2025.
Theo thông tư này, người bị cận thị từ 1,5 diop trở lên sẽ không được gọi nhập ngũ và thuộc diện sức khỏe loại 3. Quy định này cũng áp dụng cho các trường hợp viễn thị ở mọi mức độ.
Vì vậy, nếu bạn bị cận dưới 1,5 diop và đáp ứng các tiêu chuẩn khác về sức khỏe, bạn vẫn có thể tham gia nghĩa vụ quân sự bình thường.
2. Cận thị có giảm độ được không?
Độ cận tự nhiên thường không thể giảm. Tuy nhiên, việc giữ thói quen sinh hoạt lành mạnh (tăng thời gian ngoài trời, hạn chế dùng thiết bị điện tử, dinh dưỡng đầy đủ) có thể làm chậm quá trình tăng độ. Ngoài ra, một số phương pháp như Ortho-K (kính áp tròng chỉnh hình giác mạc ban đêm) giúp kiểm soát và hạn chế tăng độ ở trẻ em, thanh thiếu niên.
3. Cận thị có chữa được không?
Cận thị không thể chữa khỏi hoàn toàn bằng thuốc. Tuy nhiên, có một số phương pháp can thiệp có thể giúp “giảm” hoặc “xóa” độ cận tạm thời hoặc vĩnh viễn như:
- Đeo kính áp tròng ban đêm Ortho-K: Đây là loại kính được đeo khi ngủ, giúp định hình lại giác mạc tạm thời để bạn có thể nhìn rõ vào ban ngày mà không cần đeo kính. Phương pháp này đặc biệt hiệu quả trong việc kiểm soát và làm chậm tốc độ tăng độ cận ở trẻ em.
- Phẫu thuật khúc xạ: Đối với người lớn trên 18 tuổi có độ cận ổn định, các phương pháp phẫu thuật laser như Lasik, Femto Lasik hay ReLEx SMILE có thể giúp triệt tiêu độ cận, mang lại thị lực rõ nét. Tuy nhiên, các phương pháp này không chữa khỏi tận gốc nguyên nhân gây cận thị, và mắt vẫn có nguy cơ tái cận nếu không được chăm sóc đúng cách.
Đặt lịch đo mắt miễn phí nhanh chóng tại Kính Hải Triều
Kính Hải Triều tự hào là một trong những đơn vị hàng đầu trong lĩnh vực đo thị lực chuyên sâu, được đông đảo khách hàng tin tưởng. Tại đây, chúng tôi mang đến trải nghiệm đo mắt độc quyền với quy trình 12 bước đạt chuẩn quốc tế, đảm bảo độ chính xác tối đa.
- Đội ngũ chuyên gia: Bạn sẽ được thăm khám và tư vấn bởi đội ngũ chuyên viên khúc xạ và bác sĩ nhãn khoa giàu kinh nghiệm, tốt nghiệp từ các trường Y danh tiếng, luôn tận tâm và chuyên nghiệp.
- Thiết bị hiện đại: Chúng tôi đầu tư vào hệ thống thiết bị đo mắt tiên tiến, bao gồm máy soi bóng đồng tử, máy đo khúc xạ tự động, và nhiều thiết bị khác. Toàn bộ máy móc đều được nhập khẩu trực tiếp từ Nhật Bản và Pháp, giúp tăng cường độ chính xác, giảm thiểu tối đa sai số trong việc xác định độ cận, loạn hay viễn của mắt bạn.
Cận thị là một vấn đề thị lực phổ biến, ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống. Hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng ngừa là bước đầu tiên để bảo vệ đôi mắt.
Đừng quên khám mắt định kỳ và áp dụng các biện pháp chăm sóc mắt khoa học. Một đôi mắt khỏe sẽ giúp bạn tận hưởng cuộc sống trọn vẹn. Nếu có bất kỳ băn khoăn nào, đừng ngần ngại tìm đến các chuyên gia tại Kính Hải Triều để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất.
Em rất sợ cận vì ba mẹ sẽ la mắng nhưng em nhận thấy em sử dụng điện thoại nhiều hơn mỗi ngày và thấy hơi mờ nhè chứ không nhìn rõ như trước